Transport naczyniowy u roślin

Głodny? Kiedy jesz i pijesz, przyjmujesz wodę i składniki odżywcze przez usta... Gdybyś robił to w inny sposób, robiłbyś coś nie tak, bo jesteś człowiekiem. ALE gdybyś był drzewem... wodę i minerały pobierałbyś przez korzenie, a pozostały pokarm, czyli cukier, dawałyby ci liście.

Wodę, minerały i pokarm rozprowadza w drzewie system transportowy, czyli układ naczyniowy. Pierwsze rośliny lądowe, mszaki, do których należą mchy, wątrobowce i glewiki, pojawiły się około 450 milionów lat temu razem z paprociami. Zarówno mszaki, jak i paprocie rozmnażają się przez zarodniki. Są to rośliny zarodnikowe. Jednak nawet najwcześniejsze paprocie miały coś, czego brakowało mszakom: naczynia w korzeniach, łodydze i liściach.

Są to rośliny naczyniowe. Z czasem po paprociach rozwinęły się kolejne rośliny naczyniowe: nagonasienne i okrytonasienne, Należą do nich na przykład trawy czy drzewa zrzucające liście. Tym, co wyróżnia rośliny naczyniowe jest system transportowy, którym jest układ naczyniowy. Ale jak on działa? Rośliny naczyniowe mają dwa rodzaje naczyń: jedne, które przenoszą wodę i substancje mineralne pobrane z korzeni i nazywamy je drewnem... ...

oraz drugie, które odpowiadają za transport glukozy z liści. Nazywamy je łykiem. Drewno i łyko łączą się, tworząc wiązki przewodzące. Wewnątrz wiązek przewodzących drewno i łyko są od siebie oddzielone warstwą tkanki, zwanej miazgą. Drewno tworzą puste rurki z martwych komórek ciasno ułożone w szeregu.

Martwe komórki to cewki lub naczynia, w zależności od rodzaju rośliny. Ścianki komórek drewna są twarde i sztywne. Zapewnia to roślinie podparcie, podobnie jak szkielet człowiekowi. Sprawia to, że komórki nie zapadną się pod ciężarem transportowanej wody i są wodoodporne. Ścianki są tak twarde ponieważ wzmacnia je substancja zwana ligniną lub drzewnikiem. Mówimy, że ścianki są zdrewniałe. Skoro jednak drewno składa się z martwych komórek, czy tak samo jest w przypadku łyka?

Nie, łyko tworzą żywe komórki: miniaturowe rurki ustawione w szeregu. Każda rurka ma niewielkie otwory na obydwu końcach i w tym miejscu łączy się z kolejną, aby mogły przepływać przez nie płyny. Roślina wytwarza własne pożywienie, łącząc dwutlenek węgla z powietrza z wodą pobraną z gruntu i wykorzystując słońce. Z dwutlenku węgla i wody powstaje glukoza, która stanowi pokarm rośliny, oraz tlen, który jest uwalniany do powietrza. To właśnie płynna glukoza w postaci soku mlecznego transportowana jest przez łyko.

Za gorąco? Gdy temperatura jest zbyt wysoka, nasz organizm poci się i uwalnia wodę. Rośliny naczyniowe także uwalniają wodę. Nazywamy to parowaniem. Przez te niewielkie otwory w liściach, czyli aparaty szparkowe, roślina wchłania dwutlenek węgla z powietrza i uwalnia tlen, który powstał w wyniku fotosyntezy.

Aparaty szparkowe służą też roślinie do uwalniania wody. Widzicie te przypominające usta tkanki wokół każdego otworu? To komórki ochronne. Decydują one o rozmiarze aparatów szparkowych, a przez to także o ilości wody, która może wyparować z rośliny. Jeśli jest chłodno, aparaty szparkowe są całkowicie otwarte, ale w ciepłe dni zamykają się, żeby roślina nie traciła zbyt dużo wody.

Gdy uwalniana jest woda, w drewnie wytwarza się ciśnienie, które powoduje pobieranie z korzeni wody w miejsce tej, którą roślina utraciła. Nazywamy to parciem korzeniowym. Naczynia drzewa znajdują się wewnątrz kory. Jedną ze standardowych metod zabijania drzew jest usunięcie pierścienia kory i naczyń z pnia drzewa, aby obumarło przed ścięciem. Nie bój się, Maria.

Tobie tego nie zrobimy. Teraz wiesz, jak rośliny naczyniowe jedzą, piją i pocą się. Robią to w bardzo sprytny sposób, ale zrozumiem, jeśli wolisz robić to po swojemu.