Dziedzictwo i środowisko

Za wiele naszych cech odpowiadają geny, które dziedziczymy po naszych rodzicach. Geny decydują też o tym, na jakie choroby zapadamy lub z jakimi alergiami zmagamy się w swoim życiu. Poza tym geny wpływają na naszą podatność na trucizny, stres lub infekcje. Czy tym wszystkim sterują jednak tylko geny? I czy to oznacza, że wszystko jest z góry ustalone?

Nie, to nie tylko geny decydują o tym, jacy będziemy. Ktoś, kto ma dwoje wysokich rodziców prawdopodobnie otrzymał od nich gen wysokiego wzrostu, ale rośniemy dzięki energii i składnikom odżywczym czerpanym z pożywienia. Jeśli w okresie wzrostu nie otrzymujesz wystarczającej ilości jedzenia, nie osiągniesz takiego wzrostu, jaki mógłbyś uzyskać. Tak więc nie tylko geny mają na nas wpływ. Ważne jest też środowisko.

W tym przypadku środowisko oznacza „to, co dzieje się z nami w życiu” oraz sposób, w jaki żyjemy: co jemy, czy jesteśmy aktywni fizycznie, na co chorujemy, czy spotkały nas wypadki lub inne zdarzenia. To, jacy jesteśmy wynika zarówno z tego, co dziedziczymy, jak i ze środowiska. Geny określają prawdopodobieństwo występowania różnych cech, czyli inaczej skłonność do takich cech. To, czy faktycznie wystąpią zależy też od środowiska. Ten owczarek nigdy nie nauczy się liczyć.

Nie jest też w stanie opanować czterech działań matematycznych. W żadnym z jego genów nie ma talentu matematycznego. Z kolei ludzie potrafią nauczyć się liczyć. W przeciwieństwie do tego psa mamy geny umożliwiające nam opanowanie matematyki i wykonywanie skomplikowanych obliczeń. U różnych osób zdolności matematyczne są na różnych poziomach.

Jedni uczą się łatwo, a inni potrzebują więcej czasu. Geny mają znaczenie, ale tym, co faktycznie przynosi rezultaty jest praktyka. Żeby być dobrym z matematyki, trzeba ćwiczyć. Ta zasada dotyczy wszystkich ludzi, niezależnie od ich genów. Jeśli nie ćwiczysz swoich umiejętności matematycznych, nigdy nie będziesz dobry w tej dziedzinie, nieważne jakie masz geny. Jest to kolejny przykład wpływu środowiska. „Jak dużo ćwiczysz” to jest właśnie środowisko.

Możemy z tego wyciągnąć dwa ważne wnioski. Po pierwsze czasem środowisko ma o wiele większy wpływ na to, kim się staniemy, niż geny. O tym, jak dobrze radzisz sobie z matematyką decyduje bardziej liczba godzin, spędzonych na ćwiczeniach, niż geny, które masz od urodzenia. Po drugie środowisko można tak naprawdę tworzyć samodzielnie, przez podejmowane decyzje. To ty decydujesz, ile zrobisz zadań z podręcznika do matematyki.

Tak więc kim się staniesz i jak się rozwijasz to rezultat wzajemnego oddziaływania na siebie genów i środowiska. Nie da się określić, co jest ważniejsze: geny czy otoczenie. W przypadku niektórych cech geny odgrywają większą rolę, a w przypadku innych to środowisko ma największy wpływ. Czasem na środowisko oddziałują czynniki, które trudno jest kontrolować, takie jak cząsteczki krążące w powietrzu czy wypadki. Jednak to my możemy wpływać na niektóre czynniki środowiskowe.

Należą do nich aktywność fizyczna, dieta czy dziedzina, w której rozwijamy się przez praktykę.