Ziemia: pory roku

Kosmos jest całkiem super, ale on wcale nie ma na nas wpływu, prawda? Żartujesz sobie? Czy wiesz chociaż jak noc zmienia się w dzień? Albo zima w lato? To Słońce i Ziemia, połączone ze sobą w powtarzającym się cyklu, zupełnie jak w zegarku. Czas odmierzany przez zegar nadaje rytm naszemu życiu na Ziemi.

Przyjrzyjmy się temu. Ziemia jest okrągła jak piłka - piłka, która obraca się - ze Słońcem oświetlającym jej bok. Tutaj, skąd patrzymy, możemy zauważyć, że miejsce na Ziemi przesuwa się w kierunku światła słonecznego, a potem znowu poza nie. Ale z Ziemi ten obrót wydaje się być raczej ruchem Słońca, które wędruje w górę i dół. Jeden pełen obrót Ziemi trwa 24 godziny.

To daje 12 godzin w ciemności i 12 w promieniach słonecznych - jedną noc i jeden dzień dla każdego obrotu. Wyobraź sobie długą linię, która łączy biegun północny z biegunem południowym. Ziemia obraca się wokół tej wymyślonej linii. Jest to oś obrotowa Ziemi. Jeśli staniesz blisko osi obrotowej, daleko na północy, albo daleko na południu Ziemi, wtedy będzie ci się wydawać, że Słońce porusza się po niebie po łuku.

Ale jeśli będziemy dokładnie między biegunami, blisko równika, zaobserwujemy, że Słońce wstaje i przechodzi dokładnie nad naszymi głowami, a potem zachodzi w dół, po drugiej stronie. Obracanie się Ziemi to nie jedyna rzecz, która dzieje się w kosmosie i ma znaczenie. Ziemia krąży także wokół Słońca, zataczając duże, prawie idealne koło. Wyobraźmy sobie to koło jako duży dysk, płaską równię w przestrzeni kosmicznej ze Słońcem w centrum. Ta równia nazywana jest ekliptyką.

Popatrzmy teraz na oś obrotową Ziemi i porównajmy ją do ekliptyki. Ziemia nie obraca się idealnie prosto, prawda? Jest przechylona na jedną stronę. Biegun południowy jest teraz bliżej Słońca. Zmierzmy dokładnie, a zobaczymy, że oś obrotowa jest przechylona o 23,5 stopnia w stosunku do ekliptyki.

To może nie brzmieć jak coś ważnego, ale dla życia na Ziemi ma to ogromne znaczenie. Jest późny grudzień i półkula północna jest odchylona od Słońca. Gdybyśmy na niej mieszkali, bylibyśmy wystarczająco blisko bieguna północnego, aby znajdować się w całkowitej ciemności, nawet w południe. Panuje tutaj noc polarna. A co, gdybyśmy żyli tutaj, trochę na południe od koła polarnego.

Tutaj można mieć trochę światła słonecznego w zimie, ale noce są długie, a dni krótkie. Skoro światło słoneczne pada na tą część Ziemi pod niewielkim kątem, każdy jego promień musi pokonać dużą odległość przez atmosferę. Kiedy pada na Ziemię, rozchodzi się na większej powierzchni. To daje mniejszą ilość energii na metr kwadratowy i zimniejszy klimat w porównaniu do promienia światła, który pada na Ziemię bliżej równika. Bliżej równika każdy promień pokonuje krótszą drogę przez atmosferę i nie rozchodzi się tak bardzo po ziemi.

Te dwie rzeczy - krótsze dni i światło padające pod mniejszym kątem sprawiają, że na północy panuje zima, wtedy gdy oś obrotowa jest odchylona od Słońca. Kiedy na północy panuje zima, na południu jest lato. To miejsce znajduje się na półkuli południowej. Tutaj oś obrotowa jest nachylona do Słońca. Dni są dłuższe, a noce krótsze, Słońce świeci pod większym kątem, mocniej padając na Ziemię.

Na półkuli południowej panuje lato. Ale nie jest tak zawsze. Przesuńmy czas o sześć miesięcy. Ziemia obraca się wokół Słońca, przez połowę roku wykonała połowę swojego okrążenia i teraz to półkula północna jest przechylona w kierunku Słońca. Teraz to na niej dni są dłuższe i Słońce świeci wyżej na niebie, mocniej ogrzewając ziemię.

Na północny jest lato. Blisko równika przechylenie osi obrotowej Ziemi zauważane jest jako prawie niewidoczna różnica w położeniu Słońca. W południe Słońce jest zawsze wysoko na niebie, prawie tuż nad naszymi głowami, a dzień i noc mają zawsze prawie identyczną długość. Ale zmiany pór roku nadal mają na nas wpływ, ponieważ powodują zmiany pogodowe dla każdej z nich, przynosząc susze i okresy deszczowe. Zmiany pór roku, które wywołane są przechyleniem ziemskiej osi, mają wpływ na wszystkich mieszkańców Ziemi.