Gwiazdy na niebie

Nocne niebo. Rozświetlają je miliony migoczących światełek. Każde z nich to jedna gwiazda, oddalona o miliardy kilometrów stąd. Ponieważ gwiazdy są tak niesamowicie daleko, nie widzimy, jak się poruszają względem siebie. Wyglądają, jakby były przyczepione do nieba w tle, jakby Ziemię otaczała olbrzymia kula.

Choć w rzeczywistości tak nie jest, model kuli przydaje się do pokazania, gdzie znajdują się gwiazdy. Model ten nazywamy sferą niebieską. Gdy Filip patrzy w niebo, widzi tylko gwiazdy z połowy sfery niebieskiej. Kimo znajduje się w innym miejscu na Ziemi. Niektóre gwiazdy widzą oboje, ale są też takie, które widzi tylko jedno z nich.

Gdy Ziemia się obraca, mamy wrażenie, że obraca się sfera niebieska, ponieważ zaczynamy widzieć inne jej części. Gdybyśmy rozciągnęli równik ziemski aż do sfery niebieskiej, dotarlibyśmy do równika niebieskiego. Podobnie do Ziemi, która ma bieguny północny i południowy, sfera niebieska też ma bieguny, które znajdują się tuż nad biegunami ziemskimi. Na niebieskim biegunie północnym jest gwiazda, którą nazywamy gwiazdą północną lub polarną. Gdy staniemy zwróceni twarzą do niej, wiemy, że patrzymy na północ.

Gdy rozłożymy ręce na boki, prawa ręka będzie wyciągnięta na wschód, a lewa na zachód. Przypomina to kompas na niebie. Ponieważ gwiazda północna jest na niebieskim biegunie północnym, można ją zobaczyć tylko wtedy, gdy jesteśmy na północ od równika. Jeśli każdej nocy przez jakiś czas będziecie obserwować niebo, zauważycie, że niektóre gwiazdy wydają się wędrować po sferze niebieskiej, stopniowo zmieniając położenie w stosunku do gwiazd w tle. To wcale nie są gwiazdy.

To planety naszego układu słonecznego. Dlatego właśnie nazywają się planetami: po grecku „planeta” oznacza „wędrująca gwiazda”. W mitologii greckiej i rzymskiej planety symbolizowały bogów, a ich ruchy po niebie były inspiracją dla opowieści o przygodach bóstw. Planety sprawiają wrażenie, jakby poruszały się po sferze niebieskiej, ponieważ są dużo bliżej nas, niż gwiazdy. Słońce też jest gwiazdą, ale w porównaniu z pozostałymi gwiazdami jest bliżej nas, więc także porusza się w odniesieniu do sfery niebieskiej.

Oczywiście wiecie, że to Ziemia krąży wokół Słońca, a nie odwrotnie, ale w modelu sfery niebieskiej Słońce z Ziemi wygląda tak, jakby to ono było w ruchu. Na modelu można narysować linię, po której Słońce wydaje się poruszać. Jeśli do modelu dodamy planety i Księżyc, zauważymy, że wszystkie podążają mniej więcej tą samą drogą. Jest to pozorna wędrówka Słońca. W sferze niebieskiej, wzdłuż tej drogi, znajduje się dwanaście wyróżniających się konstelacji gwiazd, zwanych zodiakiem.

W ciągu roku Słońce zasłania je jedną po drugiej, podczas gdy Ziemia powoli krąży wokół Słońca. W tradycyjnej astrologii ludzie uważali, że konstelacje gwiazd mają wpływ na to, co dzieje się z ludźmi na Ziemi. Szczególnie ważne jest to, którą konstelację zakrywa Słońce w dniu narodzin danej osoby. To jest jednak astrologia, w której pełno jest zabawnych historii. Nie należy jej mylić z astronomią, która jest nauką.