Odwzorowania kartograficzne

Kiedy patrzymy na różne mapy świata, możemy zauważyć, że nie wyglądają one dokładnie tak samo. Porównajcie na przykład tą mapę tutaj z tą mapą. Na tej mapie kontynenty są cieńsze i dłuższe, jakby ktoś rozciągnął je w górę i w dół, z wyjątkiem północnej i południowej części. Tutaj mapa wygląda na spłaszczoną. Dlaczego wszystkie te mapy nie wyglądają tak samo?

Gdybyśmy wzięli kulę i spróbowali pokazać jej okrągłą powierzchnię na płaskim kawałku papieru, idealne odzwierciedlenie jej powierzchni nie byłoby możliwe. Spróbujmy rozciąć tę piłkę plażową i zamienić ją w płaską powierzchnię. Żeby to zrobić, musimy ją rozciągnąć, jednak wtedy kółka na jej powierzchni zmieniają swój kształt. Jeśli zrobimy to samo z powierzchnią ziemi, czyli rozetniemy ją i rozciągniemy, aby stała się płaską powierzchnią, czyli mapą, wtedy kontynenty zmienią swój kształt i wielkość. Mapa zostaje zniekształcona. Dlatego kontynenty na naszej mapie nie wyglądają tak, jak na kuli ziemskiej.

Dlaczego jednak płaskie mapy tak bardzo różnią się od siebie? Ponieważ możemy rozciągnąć powierzchnię Ziemi na kilka różnych sposobów. Tworzymy wtedy różne odwzorowania kartograficzne świata. Płaska mapa w pewien sposób zniekształca kształty, rozmiary i odległości między kontynentami. Wszystkie odwzorowania kartograficzne zawierają zniekształcenia.

Jaka mapa jest w takim razie najlepsza? Tutaj kontynenty mają prawie taki sam kształt jak na kuli ziemskiej. Ameryka Południowa, Australia. Ta mapa dobrze odwzorowuje ich kształt. Ale popatrzcie!

Odległość między Mogadishu a Kuala Lumpur, oraz między Reykjavikiem a Sankt Petersburgiem wyglądają na takie same. Linie mają prawie taką samą długość. Popatrzcie teraz na kulę ziemską! Tak naprawdę z Mogadishu do Kuala Lumpur jest dwa razy dalej niż z Reykjaviku do Sankt Petersburga. Tak więc ta mapa nie nadaje się do porównywania odległości, więc nie będzie się także nadawać do porównywania kształtów.

Gdybyśmy przeciągnęli Grenlandię do Afryki, okazałoby się, że mają prawie taką samą wielkość. Jednak na kuli ziemskiej łatwo sprawdzić, że nie jest to prawdą. Afryka jest dużo większa od Grenlandii. Taki rodzaj odwzorowania po raz pierwszy powstał w XVI wieku i stworzył go Gerard Merkator. Nazywamy je odwzorowaniem Merkatora.

Zachowane są na nim kształty kontynentów, jednak zaburzone są nadal wielkości i odległości. Czy można stworzyć odwzorowanie w innym sposób? Tak, aby wielkości i odległości były lepiej odwzorowane? Popatrzmy na naszą drugą mapę i porównajmy Grenlandię na tej mapie do Grenlandii na kuli ziemskiej. Wielkość wydaje się praktycznie taka sama, ale kształt wyspy jest bardzo zniekształcony.

Afryka na tej mapie ma prawie taki sam rozmiar jak na kuli ziemskiej. Ale Afryka jest także rozciągnięta, zniekształcona. To odwzorowanie Galla-Petersa. Ta mapa wygląda trochę dziwnie, ale mieszczą się na niej wszystkie kontynenty i oceany. Tutaj jest Afryka, Australia i Ameryka Południowa.

Zarówno wielkość jak i kształty kontynentów są dość dobrze odwzorowane. Ale popatrzcie na oceany! Wyglądają tak, jakby ktoś je porozcinał. To odwzorowanie jest przerwane. Zaznaczmy kilka miast.

Londyn i Nowy Jork, narysujmy między nimi linię. Oto Cape Town i Sao Paolo, oraz linia łącząca te miasta. Która odległość jest krótsza? Ciężko to określić, ponieważ linie biegną przez białe obszary mapy. Jest od odwzorowanie Boggsa.

To odwzorowanie pokazuje dobrze kształty i wielkości, ale trudniej jest za jego pomocą szacować i porównywać odległości. Na tej mapie są też dwa kształty, które nie do końca odpowiadają tym na kuli. Widzicie je? To Grenlandia i Antarktyka, które zostały rozcięte na części. Żadna z tych map nie jest „najlepsza". Każdą z tych map stosuje się w innym celu.

To, które odwzorowanie jest najlepsze zależy od tego, co chcemy zrobić z mapą, na przykład porównywać wielkość kontynentów, albo sprawdzić ich kształt. Najpopularniejszym odwzorowaniem jest prawdopodobnie to, czyli odwzorowanie Mercatora. To stworzone przez Galla-Petersa jest uznawane za raczej nietypowe. Być może dlatego, że większość map jest rysowana i drukowana przez Europejczyków i mieszkańców Ameryki Północnej, czyli bogatszą część świata. Stosują oni Mercatora i inne podobne odwzorowania i nie przejmują się, że Europa czy Ameryka Północna są na nich większe, niż w rzeczywistości.

Albo może dlatego, że żaden z kontynentów na mapie Galla-Petersa nie ma dokładnie takiego kształtu, jak na kuli ziemskiej. Ta mapa po prostu nie jest zbyt dobra. Oto trzy znane odwzorowania kartograficzne świata. Jest ich dużo więcej. Jednak wszystkie odwzorowania w jakiś sposób zniekształcają kształty, wielkości oraz odległości między kontynentami.