Siły wewnętrzne Ziemi

Ah...Ziemia! Nasza planeta. Nasz dom. Taka stabilna i pewna. To miejsce, gdzie można bez obaw postawić stopy, prawda?

Hej! Co to było? Jak to możliwe, że Ziemia trzęsie się, mimo że jest taka stabilna? Ziemia może wyglądać na solidną... ... ale tak naprawdę składa się z warstw, które wcale nie są takie stabilne i lita.

Wejdźmy do wnętrza Ziemi i przyjrzyjmy się mu. W samym środku Ziemi znajduje się jądro wewnętrzne... ... które zbudowane jest z metali ciężkich, takich jak żelazo i nikiel. W najgłębiej położonej części jądra jest naprawdę gorąco. Panuje tam temperatura około 6000°C.

Na zewnątrz gorącego jądra zbudowanego z metali znajdziemy warstwę, która stanowi większą część masy naszej planety. To płaszcz ziemski. Płaszcz nie zawiera aż tak dużej ilość metali co jądro, i nie jest tak gorący. Nie jest wystarczająco gorący, aby mieć ciekły stan skupienia ... ale nie jest także ciałem stałym.

Jest lepki i płynie bardzo powoli. To gigantyczna wolno płynąca lepka masa twardej i rozpuszczonej skały. To, że płaszcz porusza się powoli jest związane z ciepłem. Najgłębiej położone części płaszcza są ogrzewane przez jądro. Podgrzana, wolno płynąca skała zaczyna kierować się ku górze, do zewnętrznej części płaszcza.

Tutaj, bliżej powierzchni Ziemi, skała schładza się, zostaje zepchnięta na boki i zaczyna ponownie opadać. Kiedy ciepło powoduje ten rodzaj ruchu, mówimy wtedy o zjawisku konwekcji. Gorąca skała z głębin Ziemi w wyniku konwekcji przemieszcza się z jądra Ziemi aż dotrze do najbardziej zewnętrznej warstwy, czyli skorupy ziemskiej. Skorupa to warstwa Ziemi, po której chodzimy, i na której budujemy nasze domy. Skorupa pod waszymi stopami ma od 30 do 50 kilometrów grubości.

Ale skorupa jest tak gruba tylko pod kontynentami. Porównajmy ją do skorupy ziemskiej na dnie morza... Głęboko, na dnie oceanicznym, skorupa jest dużo cieńsza. Skorupa oceaniczna może mieć jedynie 5 kilometrów grubości. Na lądzie jak i pod oceanami skorupa ziemska ma postać ciała stałego, a dokładniej bardzo twardego kamienia.

Ale nie pozostaje zupełnie w bezruchu... Dzieje się tak, ponieważ skorupa ziemska znajduje się na płaszczu... ... a płaszcz ciągle się porusza, tak więc skorupa podąża za nim. Ruchy te stopniowo przemieszczają ziemię pod twoimi stopami, pchając ją i przesuwając... Skorupa porusza się tak wolo jak...

rosną twoje paznokcie. To powolny ruch, ale przynosi ogromne zmiany. Gdybyśmy poczekali zaledwie sto milionów lat, te wszystkie małe ruchy zsumowane razem utworzyłyby wysokie góry i głębokie doliny. Jednak czasami różne części skorupy blokują się nawzajem i nie mogą się dalej poruszać. Ruch płaszcza wywiera nacisk na skorupę, aż wreszcie następuje rozładowanie naprężenia i nagle skorupa gwałtownie się przemieszcza.

Nazywamy to... ... trzęsieniem ziemi. Kiedy trzęsienie ziemi ma miejsce pod wodą, może spowodować ogromną falę, czyli tsunami. A kiedy tsunami dociera do lądu, może zniszczyć budynki i łodzie wzdłuż całego wybrzeża. W niektórych miejscach rozpuszczona skała w postaci magmy z wnętrza płaszcza ziemskiego znajduje w skorupie ujście.

Powstaje wtedy wulkan. Fascynujące. I śmiertelnie niebezpieczne. Wszystkie te rzeczy powstają na skutek sił wewnętrznych Ziemi, czyli sił endogenicznych Ziemi. Endogeniczny, czyli pochodzący z wnętrza.

Więc nawet jeśli Ziemia wydaje się wam stabilna, jej siły endogeniczne nieustannie zmieniają jej kształt i cechy. Czasami powoli... ... a czasami gwałtownie.