Wulkany

Wyspa Martynika na Morzu Karaibskim, kwiecień 1902 roku. Dym wydobywa się z góry Mont Pelée. Na początku maja dochodzi do eksplozji. Ziemia trzęsie się i coraz więcej czarnego dymu wydobywa się z góry. Pył zostaje wyrzucony w powietrze i pokrywa połowę wyspy.

Ptaki trafione kawałkami popiołu padają martwe na ziemię. W nocy szczyt góry świeci na pomarańczowo. Klara pisze w liście do swojej siostry w Ameryce, że „wszyscy się boją”. Na Martynice właśnie doszło do erupcji wulkanu. Erupcja wulkanu ma swoje źródło we wnętrzu ziemi.

W jądrze naszej planety panuje wysoka temperatura i wynosi ona między 4400 a 6000 stopni Celsjusza. Wewnętrzna część ziemi składa się z płynnej skały, czyli magmy. Na szczycie magmy znajdują się twarde płyty, czyli tak zwane płyty tektoniczne. Płyty tektoniczne tworzą razem cienką i twardą warstwę wokół Ziemi. Jest to skorupa ziemska.

Magma porusza się. Wywiera nacisk na płyty kontynentalne i sprawia, że zaczynają się one powoli przemieszczać. Jeśli płyty zostają rozdzielone, powstają między nimi małe szczeliny. Magma może wtedy zacząć wydobywać się nimi na powierzchnię ziemi i doprowadzić do erupcji wulkanu. Gdy magma dotrze na powierzchnię, nazywamy ją wtedy lawą.

Wulkany mogą również pojawić się, gdy dochodzi do zderzenia dwóch płyt. Jedna z płyt jest wciskana głębiej w płaszcz ziemski i w ten sposób do płynnej skały dostaje się osad. Stopiony osad unosi się powoli w kierunku powierzchni Ziemi i tworzy szereg wulkanów. W ten sposób na lądzie może powstać także łańcuch górski. A jeśli wulkany znajdują się na dnie morza, to może dojść do utworzenia się grup wysp na oceanie.

Coraz więcej lawy wylewa się z krateru wulkanu. Gdy lawa zastygnie, staje się skałą, a kiedy dociera nad powierzchnię oceanu, powstają wtedy nowe wyspy. Istnieją również obszary wulkaniczne pod płytami kontynentalnymi, daleko od powierzchni tych płyt. W niektórych miejscach w płaszczu Ziemi temperatura jest tak niezwykle wysoka, że doprowadza to do wytapiania się dziur w skorupie ziemskiej powyżej. Magma przedostaje się na powierzchnię przez te otwory.

Erupcje wulkanów mają poważne konsekwencje dla ludzi i przyrody. Płynąca gorąca lawa niszczy budynki i pola, ale porusza się powoli, a ludzie zwykle mają czas na ucieczkę. Jednak to gazy, dym i popiół są najbardziej niebezpieczne dla ludzi. Wdychanie gazów i dymów może być niebezpieczne dla zdrowia, a popiół może osadzać się na różnych rzeczach, tworząc grubą warstwę i dusząc żywe organizmy. Kiedy magma porusza się w górę, skorupa ziemska drży, powodując małe trzęsienia ziemi.

Korzystając z urządzeń wykrywających trzęsienia ziemi można ostrzec w porę ludzi przed nadchodzącymi erupcjami wulkanicznymi. Jednak ten sposób wykrywania erupcji nie jest całkowicie niezawodny, ponieważ trzęsienia ziemi mogą wystąpić bez magmy wypływającej na powierzchnię. W 1902 roku ludzie nie dysponują jeszcze wiedzą, aby móc przewidzieć erupcję. Mieszkańcy St. Pierre, którzy żyją w pobliżu wulkanu nie wiedzą, co wkrótce ich czeka.

Wiele osób mieszkających na wsiach bliżej krateru wulkanu przenosi się do miasta, aby szukać schronienia, wierząc, że będą tam bezpieczni. Ale w maju dwa tygodnie po rozpoczęciu erupcji wyspa trzęsie się od ogromnej eksplozji. Z krateru buchają dwie czarne chmury. Blokują światło słoneczne i pogrążają dużą część wyspy w ciemności. Następnie fala gazów, popiołu i skał zaczyna schodzić po zboczach góry.

Temperatura fali przekracza 1000 stopni. Fala obraca w popiół wszystko na swojej drodze i po minucie dociera do St. Pierre. Wkrótce miasto zostaje całkowicie zniszczone. Erupcję przeżyje tylko kilka osób.

Erupcja wulkanu Mont Pelée trwa w sumie trzy lata. W katastrofie życie straciło prawie 30 000 osób.