Przemiany fizyczne i chemiczne

Oto kostka cukru. Tworzy ją jeden rodzaj substancji - cukier. Jeśli ją zmiażdżymy, to nadal będzie tą samą substancją, czyli cukrem. Możemy zmieszać cukier z piaskiem. I to nadal będzie ta sama substancja.

Możemy roztopić cukier. To również nie zmieni rodzaju substancji. Gdy roztopiony cukier wystygnie, ponownie zamieni się w ciało stałe i będzie wyglądał tak, jak poprzednio. Ale jeśli zjemy cukier, stanie się coś zupełnie innego. Cukier zostanie rozłożony w organizmie.

Cukier weźmie udział w reakcjach chemicznych wewnątrz komórek. Zostanie zamieniony w inne substancje. Nie będzie już cukrem. Czy widzicie różnicę między tymi przykładami? Jeśli: ...

zmiażdżymy kostkę cukru, ... zmieszamy cukier z czymś innym, lub ... roztopimy go, to i tak będzie to nadal cukier. Ale w czwartym przykładzie, gdy cukier reaguje w ciele, przestaje być cukrem i zostaje zamieniony w inne substancje. W tym przypadku powstaną dwutlenek węgla i woda.

Tak więc są dwa rodzaje przemian, jakim może ulec substancja. Przy przemianie fizycznej dysponujemy taką samą substancją, jak na początku. Nawet jeśli czasami wygląda inaczej. Przy przemianie chemicznej nie dysponujemy już tą samą substancją, od której zaczynaliśmy. Zostaje zamieniona w inne substancje.

Przemiana fizyczna jest zazwyczaj łatwa do odwrócenia. Możemy wybrać kryształy cukru z piasku, albo schłodzić roztopiony cukier, aby ponownie stwardniał. Przemiana chemiczna jest zazwyczaj trudniejsza do odwrócenia. Przyjrzyjmy się dwóm przykładom. Roztopmy ponownie cukier, ale tym razem nie przestawajmy go podgrzewać.

Cukier zaczyna zmieniać barwę i pachnieć inaczej, staje się cukrem palonym. Czy jest to przemiana fizyczna czy chemiczna? Jeśli pozwolimy palonemu cukrowi ostygnąć, to ponownie zamieni się w ciało stałe. Ale zachowa swoją brązową barwę i nowy zapach. Odzyskanie białego cukru nie będzie już takie łatwe.

Jeśli cukier był palony, to wziął udział w reakcji chemicznej. A co, jeśli rozpuścimy cukier w wodzie? To przemiana fizyczna czy przemiana chemiczna? Cukier nie wygląda tak, jak na początku. Tak naprawdę, to wcale go nie widzimy!

Ale jeśli pozwolimy wodzie wyparować... To ponownie uzyskamy biały cukier. Rozpuszczenie cukru w wodzie, to proces, który jest dość łatwy do odwrócenia, to przemiana fizyczna. Miażdżenie, mieszanie, rozpuszczanie, roztapianie czy zagotowywanie substancji, to przykłady przemian fizycznych. Dysponujemy tą samą substancją, co na początku i łatwo jest przywrócić ją do jej początkowej formy.

Innym rodzajem przemiany jest przemiana chemiczna, gdzie początkowa substancja zamieniana jest w inne substancje. Po przemianie chemicznej ciężko jest odzyskać substancję, od której zaczynaliśmy.