Cukry złożone

Wow, cztery kostki cukru do kawy. Mmmmm pycha. Sok jest dużo zdrowszy! Założę się, że w tej szklance jest o wiele więcej cukru, niż w mojej kawie. Sprawdźmy, czy Jenny ma rację i czy jest to ten sam rodzaj cukru.

Cukry zwykle dzielimy na dwie grupy: cukry proste i złożone. Zacznijmy od prostych. Należy do nich glukoza, której dużo znajdziemy w owocach i jagodach. Innym cukrem prostym jest fruktoza, która też jest obecna w owocach i jagodach. Trzeci cukier prosty to galaktoza, występująca w mleku.

W przyrodzie cukry proste często łączą się po dwa. Wtedy powstają cukry złożone- dwucukry, inaczej disacharydy. „Di” oznacza „dwa”, a sacharydy to inne określenie cukru. Gdy fruktoza i glukoza połączą się, powstaje cukier zwany sacharozą, choć zwykle nazywamy go po prostu cukrem lub cukrem spożywczym. To właśnie jest cukier, który Jenny dodaje do kawy. Produkuje się go z trzciny cukrowej lub buraków cukrowych.

Innym dwucukrem jest maltoza, składająca się z dwóch cząsteczek glukozy. Maltoza powstaje w wyniku fermentacji lub kiełkowania ziaren zbóż. Znajdziemy ją na przykład w piwie czy sosie sojowym, ale w niewielkich ilościach. Trzeci dwucukier to laktoza, znana też jako cukier mleczny. Składa się z galaktozy i glukozy.

Jak sama nazwa wskazuje, laktoza jest obecna w mleku. Wszystkie cukry łączy to, że mają słodki smak i zawierają dużą ilość energii. Sprawdźmy, ile energii zawiera sok pomarańczowy. W tej szklance mieści się dwa i pół decylitra, czyli tyle, ile soku jest w czterech pomarańczach. W soku połowa cukru to sacharoza.

Reszta to glukoza i fruktoza. Łącznie jest tu około dwadzieścia pięć gramów lub osiem kostek cukru. Taka ilość odpowiada energii spalanej podczas skakania na skakance przez dziesięć minut. Jeśli jednak nie jesteśmy w ruchu, organizm zużywa tylko taką niewielką ilość. Gdy zjadamy cukier, cukry proste szybko trafiają do krwiobiegu, a dwucukry muszą najpierw zostać podzielone na cukry proste przez enzymy. Enzym, który rozbija laktozę nazywamy laktazą.

Niemal wszystkie dzieci mają w żołądku laktazę, ale u wielu dorosłych ten enzym nie jest już produkowany. Bez laktazy laktoza przechodzi przez jelito grube, gdzie rozbijają ją bakterie. Wtedy picie dużej ilości mleka może powodować ból i wzdęcie brzucha. Taką zaburzoną zdolność do trawienia laktozy nazywamy nietolerancją laktozy. W wielu miejscach na świecie nietolerancja laktozy u dorosłych jest normalnym zjawiskiem, a w innych większość osób bez problemu radzi sobie z jej trawieniem.

Teraz czas na podsumowanie. Rozróżniamy cukry proste i złożone. Najczęściej występującym cukrem złożonym jest sacharoza, którą zwykle nazywamy po prostu „cukrem”. Cukry zawierają dużo energii. Szklanka napoju gazowanego lub soku zawiera tyle energii, ile zużylibyśmy skacząc intensywnie na skakance przez dziesięć minut lub odpoczywając przez dwie godziny. - Aha. - Jenny, podaj mi skakankę!