การขนส่งผ่านท่อลำเลียงในพืช

นั่นหิวเหรอ เมื่อเรากินหรือดื่มอะไรเข้าไป ทั้งน้ำและสารอาหารต่างๆก็จะผ่านทาง ปากของเราเข้าไปสู่ร่างกาย หรือไม่ก็อาจจะมีบางอย่างผิดปกติ นั่นก็เพราะเราเป็นมนุษย์ไง แต่ถ้าเราเป็นต้นไม้ล่ะ เราก็จะได้รับน้ำและสารอาหารต่างๆ ผ่านทางราก แต่ถ้าเป็นอาหารอื่นๆอย่างน้ำตาล เราก็จะได้รับมันผ่านทางใบ น้ำ แร่ธาตุต่างๆ และอาหาร จะถูกส่งผ่านต้นไม้เข้าไป โดยมีระบบการลำเลียงที่ เรียกว่าระบบท่อลำเลียง พืชบกชนิดแรก ได้แก่ไบรโอไฟต์ มอสส์ ลิเวอร์เวิร์ต ฮอนเวิร์ต เกิดขึ้นมาราว 450 ล้านปีมาแล้ว พร้อมกับพวกเฟิร์น ทั้งไบรโอไฟต์และเฟิร์นต่างก็สืบพันธุ์ โดยอาศัยสปอร์ พวกมันเป็นพืชมีสปอร์ แม้แต่พวกเฟิร์นในยุคแรก กลับมีบางสิ่งที่ไบรโอไฟต์ไม่มี นั่นคือเวสเซลที่อยู่ในราก ลำต้น และใบ พวกมันเป็นพืชมีท่อลำเลียง ในยุคนั้น นอกจากเฟิร์นแล้วพืชมี ท่อลำเลียงหลายชนิดได้พัฒนาขึ้นมา คือพืชสน และพืชดอก ซึ่งรวมไปถึงพวกพืชอย่างต้นหญ้า และไม้ผลัดใบอื่นๆ สิ่งที่จำแนกพืชมีท่อลำเลียงได้ ก็คือการลำเลียงที่เรียกว่า ระบบท่อลำเลียง แต่ว่ามันทำงานอย่างไรนะ โดยทั่วไป พืชมีท่อลำเลียงจะมี เวสเซลอยู่ 2 แบบ คือเวสเซลที่ลำเลียงน้ำและแร่ธาตุจากราก เราเรียกมันว่า ไซเลม และเวสเซลที่ลำเลียงน้ำตาลกลูโคส มาจากใบ เราเรียกมันว่า โฟลเอม ทั้งไซเลมและโฟลเอมจะทำงานพร้อมกัน อยู่ในส่วนที่เรียกว่า มัดท่อลำเลียง ภายในมัดท่อลำเลียงนั้น จะมีชั้นเนื้อเยื่อที่แยกพวกมันออกจากมัน มันคือ แคมเบียม ไซเลมนั้นเกิดจากท่อกลวง ของเซลล์ที่ตายแล้ว ซึ่งจะอยู่ในท่อที่อัดกันอยู่เป็นแถว เซลล์ที่ตายนั้นอาจเป็นได้ทั้งเทรคีต หรือเซลล์ของเวสเซล ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับว่ามันเป็นพืชชนิดใด ผนังเซลล์ของไซเลมนั้นทั้งแข็งและทื่อ นั่นทำให้มันทำหน้าที่ปกป้องพืช เทียบเท่ากับโครงกระดูกของคนเรา มันช่วยหยุดการพังทลายของเซลล์ จากน้ำหนักของน้ำ ในระหว่างการลำเลียง และทำให้เซลล์พวกนั้นกันน้ำด้วย ที่ผนังของมันแข็งขนาดนี้ ก็เพราะว่ามันถูกทำให้แข็งแรง โดยสารที่ชื่อว่า ลิกนิน ผนังนั้นจึงกลายเป็นไม้ หรือมีเนื้อที่แข็งมาก แต่ถ้าไซเลมถูกสร้างขึ้นจาก เซลล์ที่ตายแล้ว โฟลเอมจะถูกสร้างขึ้นด้วย เงื่อนไขนั้นด้วยหรือเปล่า ไม่ใช่เลย เพราะโฟลเอมถูกสร้าง ขึ้นมาจากเซลล์ที่ยังมีชีวิต ท่อเล็กๆที่เป็นแถวนั่นไง ที่ปลายท่อจะมีรูเล็กๆอยู่ และมันจะเชื่อมกันกับท่อที่อยู่ถัดไป เพื่อให้ของเหลวข้างในผ่านไปได้ พืชสร้างอาหารขึ้นได้เอง ด้วยการดึงเอาคาร์บอนไดออกไซด์ในอากาศ มารวมกับน้ำในดิน โดยมีแสงอาทิตย์มาช่วย คาร์บอนไดออกไซด์และน้ำ จะถูกเปลี่ยนเป็นน้ำตาลกลูโคส ซึ่งเป็นอาหารของพืช และออกซิเจนก็จะถูกคายไปสู่อากาศ ดังนั้นกลูโคสจึงอยู่ในรูปของเหลว หรือน้ำหล่อเลี้ยงของพืช ซึ่งจะถูกลำเลียงอยู่ในโฟลเอม ร้อนไปไหม เมื่อเรารู้สึกว่าอากาศร้อนเกินไป เราจะเหงื่อออกและปล่อยเอาน้ำออกมา พืชมีท่อลำเลียงก็ปล่อยน้ำออกมาได้นะ มันเรียกว่าการคายน้ำ การคายน้ำจะเกิดขึ้นที่รูเปิดเล็กๆตรงใบ ที่เรียกว่าปากใบ ซึ่งพืชจะดูดซึมคาร์บอนไดออกไซด์ จากอากาศผ่านทางปากใบนี้ จากนั้นก็จะคายออกซิเจนจาก การสังเคราะห์ด้วยแสงออกมา แต่มันต้องใช้ปากใบเป็นทางผ่าน ในการคายน้ำของพืชด้วยนะ เจ้าพวกนี้ดูเหมือนริมฝีปากที่อยู่รอบ จุดเปิดแต่ละตัว มันคือเซลล์คุม เซลล์คุมนี้จะควบคุมขนาดของปากใบ และด้วยเหตุนี้เอง ปริมาณน้ำที่มีอยู่ จึงสามารถระเหยออกไปได้ ถ้าวันไหนอากาศเย็น ปากใบก็จะเปิดเต็มที่ แต่ปากใบจะปิดในวันที่อากาศอบอุ่น นั่นก็เพราะว่าพืชต้องรักษาน้ำภายในเอาไว้ เมื่อน้ำถูกคายออกไป มันจะเกิดแรงดันขึ้นในไซเลม และมันก็จะดูดเอาน้ำจากรากขึ้นมา เพื่อทดแทนน้ำที่ถูกคายออกไป สิ่งนี้เรียกว่าแรงดันจากการคายน้ำ เวสเซลของต้นไม้นั้นจะอยู่ในเปลือกไม้ เคยมีคนใช้วิธีหนึ่งที่ทำให้ต้นไม้ตาย นั่นคือการควั่นเปลือกไม้ให้เป็น รูปวงแหวนที่รอบลำต้น นั่นจะทำให้ต้นไม้ตายก่อนจะโค่นเสียอีก ไม่ต้องกังวลนะมาเรีย ไม่มีใครจับ เธอควั่นแบบที่ทำกับต้นไม้หรอก คงพอจะเข้าใจกันแล้วว่าการกิน การดื่ม การคายน้ำของพืชมีท่อลำเลียงเป็นอย่างไร มันฉลาดมากเลยนะ แต่ฉันก็เข้าใจ ถ้าเธอจะทำในแบบของเธอเอง