ทฤษฎีนักโทษที่เข้าตาจน

นี่คือบ๊อบและไดอาน่าที่ถูกขังอยู่ในคุก ทั้งคู่ก่ออาชญากรรมและได้ตกลงกัน ก่อนถูกจับว่า จะไม่มีใครพูดอะไรกับตำรวจทั้งนั้น และในคุกตอนนี้ ทั้งคู่ก็ไม่สามารถ คุยกันได้อีกต่อไป บ๊อบกำลังคิดอะไรบางอย่าง ดีแล้วนะ ที่ไดอาน่ากับเราสัญญาว่าจะไม่ พูดอะไรทั้งสิ้น เพราะถ้าเราร่วมมือกันและปิดเงียบ เราก็จะอยู่ในคุกแค่คนละปี แล้วก็ได้ออกอีกครั้ง แต่ แล้วถ้าไดอาน่าหักหลัง แล้วโยนความผิดทุกอย่างให้เราเราล่ะ โทษของเราก็จะนานขึ้น ห้าปีหรือ แล้วไดอาน่าก็จะถูกปล่อย ในขณะที่เราต้องเหี่ยวเฉาอยู่ในนี้ แน่เลย เธอต้องหักหลังเราแน่ๆ ไม่ดีละ ทำไงดีล่ะเรา โทษเธอทั้งหมดไปเลยดีไหม เราทั้งคู่จะได้อยู่ในคุกคนละสองปี นานกว่าการปิดเงียบพอสมควร แต่อย่างน้อย เราก็จะไม่ต้องติดคุกห้าปี ใช่แล้ว เราต้องหักหลัง แล้วถ้าไดอาน่าไม่ผิดสัญญา และปิดเงียบ ในขณะที่เราหักหลัง เราก็จะถูกปล่อยออกเลย! ส่วนเธอก็ต้องอยู่ไปอีกห้าปี! ดีที่สุดสำหรับเรา บ๊อบรู้ว่าถึงแม้ไดอาน่าจะร่วมมือทำตาม สัญญากับเขา เขาก็จะได้รับประโยชน์อยู่ดีแม้ว่า ว่าเขาจะหักหลัง 0 ปี ย่อมดีกว่า 1 ปีอยู่แล้ว และถ้าไดอาน่าหักหลัง เขาก็ควรจะหักหลังเช่นกัน สองมีย่อมดีกว่าห้าปีเสมอ ไม่ว่าไดอาน่าจะเลือกทำอย่างไร การหักหลังก็ส่งผลดีให้บ๊อบเสมอ ไดอาน่าก็คิดเหมือนกัน ดังนั้น ทั้งคู่จึงหักหลัง และอยู่ในคุกสองปี ถ้าทั้งคู่ปิดเงียบ และร่วมมือกันล่ะ ถ้าทั้งคู่รักษาสัญญา พวกเขาก็จะถูกขังคุกแค่คนละปี แทนที่จะเป็นสองปีอย่างที่เกิดขึ้น มันดีกว่าต่อทั้งสองฝ่าย แต่ทั้งคู่ทำตัวเห็นแก่ตัว ซึ่งส่งผลร้าย กว่าการใส่ใจซึ่งกันและกัน ปัญหานี้เรียกว่า 'ทางสองแพร่งของนักโทษ' มาเอามาสร้างเป็นเกมกันเถอะ น้องๆลองเล่นดู ลองเลือกระหว่างปุ่ม "ร่วมมือ" และปุ่ม "หลอกลวง" คู่แข่งของเรามีทางเลือกเหมือนเรา มีสองปุ่ม "ร่วมมือ" หรือ "หลอกลวง" เหมือนกับกรณีของบ๊อบและไดอาน่าเลย เป้าหมายของเราก็คือการใช้เวลาในคุก ให้น้อยที่สุด บ๊อบและไดอาน่าค้นพบว่าทางเลือกที่ ปลอดภัยที่สุดคือการ "หลอกลวง" อย่างน้อย มันก็จริงในกรณีที่เราเล่น แค่ตาเดียวล่ะ แต่ถ้าเราเล่นหลายๆตา ซ้ำไปเรื่อยๆ เราจะลดระยะเวลาในคุกยังไงล่ะ? นักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษามานาน และค้นพบกลยุทธ์ที่ดีที่สุด มันมีกฎง่ายๆสามข้อ 1. เริ่มจากความร่วมมือ 2. ถ้าคู่แข่งหักหลัง เขาต้องได้รับโทษ รอบต่อไปหักหลังเลย ให้มันเสมอกัน 3. ให้อภัย เราเอาคืนโดยการหลอกลวงมาแล้วครั้งหนึ่ง ทีนี้ถึงคราวที่เราต้องให้ความร่วมมือ อีกครั้่ง ร่วมมือ เอาคืนถ้ามีใครหักหลัง แต่ในที่สุดก็ต้องให้อภัย สิ่งนี้ทำให้นึกถึงอะไร? หรือนึกถึงใครไหม? หรือกำลังคิดถึงตัวเองอยู่? หรือมนุษย์ทั้งหมด? คนเราชอบพบปะและช่วยเหลือกัน แต่ถ้าใครทรยศเรา สิ่งแรกที่เข้ามาในใจ ก็คือการเอาคืน แต่เราก็พร้อมที่จะให้อภัย เนื่องจากพรรคพวกและการร่วมมือเป็น สิ่งที่เราชอบ มนุษย์ส่วนใหญ่เป็นแบบนั้น เกมทางสองแพร่งของนักโทษแสดงให้เรา เห็นว่า ในระยะยาว ความร่วมมือส่งผลดี ถึงแม้ว่าในระยะสั้น การคิดถึงแต่ตัวเองจะส่งผลดีกว่าก็เถอะ ความร่วมมือไม่ได้ดีต่อตัวเราเท่านั้นนะ มันยังดีต่อทุกคน รอบๆเราด้วย