โมเดลของการเปลี่ยนแปลงทางประชากร

นี่คือยายของยายเอง เธอมีลูกแปดคน และนี่ตัวยายเอง กับพี่น้องอีกสี่คน และมีพวกเธอแค่สองคน.... เฮ้อ ครอบครัวเล็กลงเรื่อยๆ ข่าววันนี้: ประชากรโลกยังคงเพิ่มสูงขึ้น อย่างรวดเร็ว! โดยเพิ่มมากในประเทศที่ยากจน.... ประชากรโลกนั้นเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ แต่มันไม่ได้เพิ่มขึ้นเท่าๆกันในแต่ละ ประเทศ ในประเทศที่มีคนจนเยอะ ประชากรเพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่อย่างเช่นในยุโรปที่ค่อนข้างร่ำรวย การเพิ่มจำนวนของประชากรนั้น ไม่สูงนัก ดูเหมือนว่าความมั่งคั่งและการเพิ่มของ จำนวนประชากรจะเกี่ยวข้องกัน แต่ยังไงล่ะ? มาดูกันว่ายุโรปเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้าง ก่อนจะรวย เริ่มจากศตวรรษที่ 18 ในยุโรป ที่คนส่วนใหญ่เป็นชาวนายากจน ทุกคนต้องทำงานเพื่อทำให้ครอบครัวอยู่รอด การมีลูกเยอะๆถือเป็นเรื่องดี เพราะทุกคนล้วนเป็นแรงงานที่สำคัญ แต่โรคร้ายแพร่ระบาดได้ง่าย ทำให้เด็กจำนวนมากเสียชีวิต ดังนั้น ถึงแม้จะมีเด็กเกิดมาเยอะใน ครอบครัว ก็ไม่ได้เปลว่าเด็กทุกคนจะอยู่รอดไปจนโต ในศตวรรษที่ 19 มีการคิดค้นเกิดขึ้นมากมาย ไอเดียใหม่ๆทำให้การทำ ฟาร์มมีประสิทธิภาพขึ้น ความรู้เรื่องสุขอนามัยกระจายออกไป วัคซีนถูกคิดค้นขึ้น และเด็กเสียชีวิตน้อยลง ครอบครัวยังคงมีลูกเยอะเหมือนเดิม และเนื่องจากเด็กเสียชีวิตน้อยลง ครอบครัวจึงมีขนาดใหญ่ ประชากรเพิ่มสูงขึ้น เมื่อต้นศตวรรษที่ 20 หลายๆคนย้ายไปทำงานในเมืองเพื่อทำงานใน โรงงาน เด็กๆได้รับการศึกษาถ้า ผู้ปกครองสามารถจ่ายไหว และผู้หญิง ก็ไม่จำเป็นต้องทำงานอยู่บ้าน อีกต่อไป สามารถประกอบอาชีพอื่นๆได้ การมีลูกเยอะ ไม่เป็นประโยชน์อีกต่อไป ครอบครัวมีขนาดเล็กลง ตอนนี้ เรามาถึงยุคของเราแล้ว ยุโรปในปัจจุบัน เด็กไปโรงเรียน ผู้ใหญ่ส่วนใหญ่ทำงาน และผู้สูงอายุได้รับเงินบำนาญ นอกจากนี้ การคุมกำเนิดยังทำให้เราสามารถ วางแผนขนาดครอบครัวได้อีกด้วย ทุกวันนี้ ครอบครัวส่วนใหญ่มีขนาดเล็ก มีลูกแค่หนึ่งหรือสองคน และด้วยการดูแลสุขภาพที่ดี คนส่วนใหญ่ จึงมีอายุยืนขึ้น ทีนี้ มาลองวาดแผนภาพ ที่แสดงถึงการเปลี่ยนแปลงของ อัตราการเกิดและการตายกันเถอะ เราแบ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ออกเป็นสี่ส่วน สี่ช่วง ในช่วงแรก มีเด็กเกิดเยอะ แต่ก็ตายเยอะ เช่นกัน อัตราการเกิดและตายจึงสูงทั้งคู่ ในช่วงที่สอง อัตราการเกิดยังคงสูงอยู่ แต่อัตราการตายเริ่มลดลง ในช่วงที่สาม อัตราการเกิดเริ่มลดลง และอัตราการตายก็ลดลงไปอีก ในช่วงที่สี่ อัตราการเกิดและการตาย ต่ำเท่ากันทั้งคู่ ตลอดทั้งสี่ช่วงนั้น อัตราการเกิดและการตายลดลง แต่ในช่วงที่มีอัตราการเกิดสูงกว่า อัตราการตาย ซึ่งหมายถึง ช่วงที่มีการเกิดมากกว่าการตาย ประชากรได้เพิ่มจำนวนมากขึ้น นี่คือโมเดล ที่แสดงให้เราเห็นว่า จำนวนประชากรเปลี่ยนไปยังไง เมื่อมีคนมีชีวิตที่ดีมากขึ้น มันคือโมเดลการเปลี่ยนแปลงทางประชากร หรือ transition model transition แปลว่าการเปลี่ยนแปลง โมเดลนี้ แสดงให้ว่า ประเทศที่รวยแล้วในทุกวันนี้ เคยผ่านขั้นตอนอะไรมาบ้าง นอกจากนี้ เรายังสามารถใช้มันทำนายอนาคต ได้อีกด้วย ประเทศหลายๆประเทศที่ยากจนและ มีประชากรเยอะในปัจจุบัน อยู่ในช่วงที่สองหรือสามของ แผนภาพ ซึ่งเป็นช่วงที่ประชากรยังเพิ่มสูงขึ้น ถ้าประเทศเหล่านี้พัฒนาไปตามโมเดล โดยผู้คนมีชีวิตที่ดีขึ้น การเพิ่มขึ้นของประชากรโลก ก็จะหยุดลง ในที่สุด แต่ว่า จะเกิดอะไรขึ้นกับประเทศที่รวยอยู่ แล้วล่ะ? มันจะเข้าสู่ช่วงใหม่มั้ย? ใช่แล้ว บางประเทศเริ่มก้าวเข้าสู่ ช่วงที่ห้าแล้ว ซึ่งเป็นช่วงที่อัตราการเกิดนั้นต่ำมาก จน จำนวนประชากรลดลง แหม แล้วยายจะมีเหลนมั้ยนะ? หรือลูกของเหลน หรือหลานของหลานของหลาน.....