โรม : จตุราชาธิปไตย

คราวนี้อะไรอีกล่ะ มีความไม่สงบ เกิดขึ้นในโรมอีกแล้วเหรอ มันเกิดอะไรขึ้นอีก เอาล่ะ เราอาจจะจำเรื่องราวหลังยุค ของ 5 จักรพรรดิผู้ทรงคุณธรรมได้ และจุดสิ้นสุดของสันติภาพโรมันได้ ตอนนี้ล่วงเข้าศตวรรษที่ 3, และมันก็มีวิกฤตเกิดขึ้น ดูเหมือนว่าไม่มีรัชทายาทที่มีความ ชัดเจนพอที่จะเป็นจักรพรรดิได้ ผู้คนมากมายล้วนอยากขึ้นไป นั่งบนบัลลังก์ของจักรพรรดิ และการสังหารคู่แข่งเพื่อชิงบัลลังก์มา ก็เป็นสิ่งที่พวกเขาทำได้แบบไม่ลังเลเลย แต่จักรวรรดิโรมันนั้นมีขนาดใหญ่มากๆ แล้วบรรดาจักรพรรดิจะดูแล และปกป้องชายแดนทั้งหมดได้อย่างไร ในขณะที่พวกเขากำลังวุ่นวาย กับการต่อสู้กันเองอยู่ มันเป็นไปไม่ได้อยู่แล้ว ชนเผ่าเยอรมันหลายกลุ่มได้เข้าโจมตี และออกปล้นตามชายแดนของจักรวรรดิ เหตุวิกฤตในศตวรรษที่ 3 นั้น ยังคงไม่จบลงง่าย จนกระทั่งยุคของดิโอคลีเชียนัสได้มาถึง ดิโอคลีเชียนัสตระหนักว่ามันเป็นไปไม่ได้ ที่จักรพรรดิเพียงองค์เดียว จะสอดส่องดูแลทั้งอาณาจักรได้ และมันต้องชัดขึ้นว่าใครจะขึ้นอยู่กับใคร ตอนนี้ดิโอคลีเชียนัสได้เปลี่ยนระบบ รัฐบาลเป็นแบบใหม่ทั้งหมด ทั้งจักรวรรดิจะมีจักรพรรดิ ปกครองถึง 4 องค์ ช่วยกันปกครอง ซึ่งจักรพรรดิแต่ละองค์ ก็จะรับผิดชอบกันไปในแต่ละส่วน จักรพรรดิที่ดิโอคลีเชียนัสเลือกขึ้นมา เพื่อร่วมปกครองก็คือมักซิมิอานัส พวกเขาทั้งคู่ได้กลายจักรพรรดิหลัก และมีตำแหน่งว่าออกัสตัส ดิโอคลีเชียนัสนั้นจะดูแลพื้นที่ทาง ตะวันออกของจักรวรรดิ ในขณะที่มักซิมิอานัสจะดูแลพื้นที่ ทางตะวันตก ทั้งดิโอคลีเชียนัสและมักซิมิอานัส ต่างก็เลือกอนุจักรพรรดิของตนขึ้นมา พวกเขาคือกาลีริอุสและคอนสแตนติอุส โดยตำแหน่งของอนุจักรพรรดินั้น ก็คือซีซาร์ การปกครองที่มีผู้นำ 4 คนแบบนี้ จะถูกเรียกว่าจตุราธิปไตย กรุงโรมยังคงเป็นเมืองหลวงของจักรวรรดิ แต่จักรพรรดิทั้งสี่กลับไม่ได้อยู่ที่นั่น แต่ไปอยู่ในเขตเมืองที่อยู่ใกล้กับชายแดน ดิโอคลีเชียนัสและจักรพรรดิ องค์อื่นที่เหลือ มีความแตกต่างกับจักรพรรดิ ที่ครองราชย์ก่อนหน้าในหลายทาง ตำแหน่งเจ้านครรัฐที่เคยมี ไม่ได้ถูกนำมาใช้อีกแล้ว แต่กลับมีตำแหน่งอื่นซึ่งหมายถึง ลอร์ดมาแทน นั่นก็คือโดมินัส ตำแหน่งโดมินัสนี้ก็เป็นคำเดียวกับที่ พวกทาสใช้เรียกคนที่เป็นเจ้าของ สิ่งนี้ทำให้ภาพลักษณ์ที่จักรพรรดิมี เปลี่ยนแปลงไป จากตำแหน่งพลเมืองอันดับหนึ่งในสภา ได้กลายมาเป็นโดมินัส ผู้ซึ่งเป็นนายของทุกสิ่ง นี่คือเหตุผลว่าทำไมเราจึงเรียก โรมันยุคนี้ว่ายุคครอบงำ ดิโอคลีเชียนัสยังตัดสินใจว่า จักรพรรดิหลักเหล่านั้น จะต้องเต็มใจที่จะส่งมอบ ตำแหน่งของตน ให้กับอนุจักรพรรดิเมื่อถึงเวลาด้วย เหตุการณ์เป็นไปด้วยดี ในการเปลี่ยนผ่านแรก ทั้งดิโอคลีเชียนัสและมักซิมิอานัส ยอมเกษียณตัวเองจากหน้าที่ กาลีริอุสและคอนสแตนติอุสจึง ก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำจักรพรรดิแทน และแต่งตั้งอนุจักรพรรดิ องค์ใหม่อีก 2 องค์ขึ้นมา แต่ตอนนี้ปัญหาได้เกิดขึ้นแล้ว นี่คือบุตรชายของคอนสแตนติอุส นามว่าคอนสแตนติน และคนผู้นี้ก็คือบุตรชายของมักซิมิอานัส นามว่ามักเซนธิอุส ทุกคนต่างคาดหวังให้ทั้งสองประสบ ความสำเร็จไม่ต่างจากผู้เป็นพ่อ ในการเป็นอนุจักรพรรดิ แต่ในตอนท้าย กาลีริอุสกลับแต่งตั้งคนสนิท ของเขาขึ้นมาแทน นั่นคือแม็กซิมินัส ไดอา และเซเวรัส แน่นอนว่าทั้งคอนสแตนตินและมักเซนธิอุส ต่างก็รู้สึกผิดหวัง และเพียง 1 ปีให้หลังเท่านั้น คอนสแตนติอุสก็ถึงแก่กรรม กาลีริอุสจึงแต่งตั้งเซเวอรัส ให้เป็นออกัสตัสคนใหม่ และความยุ่งเหยิงวุ่นวายก็ เริ่มขึ้นนับแต่บัดนั้น กองทัพของคอนสแตนติอุสยังคง เชื่อมั่นในตัวของคอนสแตนติน ในฐานะทายาทของคอนสแตนติอุส ดังนั้นพวกเขาจึงตั้งคอนสแตนติน ขึ้นเป็นออกัสตัสขึ้นเอง ในขณะที่มักเซนธิอุสยังคง ถูกรบกวนใจด้วยเรื่องนี้ เขาจึงอยากเล่นเกมขึ้นมา ดังนั้นเขาจึงต่อสู้กับเซเวอรัส มักเซนธิอุสสังหารเซเวอรัสและ ตั้งตนขึ้นเป็นออกัสตัสคนใหม่ จากนั้นพ่อของมักเซนธิอุส คือมักซิมิอานัส - ผู้ซึ่งออกจากตำแหน่งไปแล้ว - ได้กลับมาปกครองเมืองร่วมกับมักเซนธิอุส ในฐานะของออกัสตัสอีกคนหนึ่ง นั่นหมายความว่าตอนนี้มี จักรพรรดิอยู่ถึง 5 องค์ด้วยกัน 4 องค์รั้งตำแหน่งเป็นออกัสตัส และมีเพียง 1 องค์ที่รั้งตำแหน่งซีซาร์ เป็นอันว่าระบอบจตุราธิปไตย ก็ได้ถูกทำลายลง มีการสู้รบเกิดขึ้นตามมาอีกหลายปี และสุดท้ายก็มีจักรรรดิเพียง 2 องค์ที่ยังมีชีวิตอยู่ ก็คือคอนสแตนตินที่อยู่ทางตะวันตก และเพื่อนของเขา นามว่าลิซินิอุสที่อยู่ทางตะวันออก เรื่องวุ่นวายนี้จะจบลงได้หรือยัง ยังหรอก เพราะลิซินิอุสน่ะ พยายามเอาชนะคอนสแตนติน แต่ว่าเขาแพ้ ตอนนี้ก็มีจักรพรรดิเหลืออยู่แค่ องค์เดียวแล้วที่จะปกครองอาณาจักร นั่นคือคอนสแตนติน หรือคอนสแตนตินมหาราช อย่างที่เรียกกันมาตลอดนั่นเอง